"Thiên tài im lặng" trong thế giới Web3: Sự đổi mới công nghệ và thách thức của Polkadot

Polkadot luôn đóng vai trò như một "thiên tài thầm lặng" trong lĩnh vực Web3. Nó nổi tiếng với công nghệ tiên tiến và tư duy đổi mới, nhưng vẫn giữ khoảng cách nhất định với người dùng bình thường. Là người tiên phong trong việc phát triển blockchain mô-đun, Polkadot đã đạt được những chức năng đổi mới như tương tác chéo chuỗi, chia sẻ an toàn và khởi động nhanh chóng, một thời không thua kém gì Ethereum. Tuy nhiên, bên ngoài công nghệ, nó cũng để lại không ít rào cản.

Các khe cắm chuỗi song song của Polkadot đã từng được đấu giá cao, và giá trị tổng số tài sản khóa trong hệ sinh thái của nó hiện khoảng 40 triệu USD. Mặc dù Kaito đã từng gây ra sự chú ý tạm thời liên quan đến Polkadot, nhưng nhận thức của người dùng về giá trị của nó vẫn còn mơ hồ.

Theo thời gian, mọi người bắt đầu đặt câu hỏi: Chúng ta có thực sự cần nhiều blockchain như vậy không?

PolkaVM đã có phản hồi trực tiếp đối với sự nghi ngờ này - nó chọn cách để mã đi trước, thay vì nói quá nhiều về những tầm nhìn vĩ đại. PolkaVM không đi sâu vào thảo luận về "mô hình phân tuyến" hay "kinh tế hợp tác", cũng không cố gắng thuyết phục mọi người trở thành những người ủng hộ hạ tầng. Ngược lại, nó sử dụng công nghệ RISC-V, gần như không cần sửa đổi để di chuyển các hợp đồng Solidity lên Polkadot, đạt được một kiểu "trở về với bản chất" độc đáo.

PolkaVM: Môi trường thực thi đổi mới

PolkaVM là một môi trường thực thi mới được phát triển bởi đội ngũ Parity, với cốt lõi không phải là khả năng tương thích mà là sự đổi mới trong kiến trúc nền tảng. Nó dựa trên RISC-V - một kiến trúc chip kiểu thanh ghi hiện đại, nhằm thay thế logic ngăn xếp EVM truyền thống. Sự thay đổi này mang lại tốc độ cao hơn, tiêu thụ tài nguyên thấp hơn, và hiệu suất gần với phần cứng hơn.

Các đặc điểm chính của PolkaVM bao gồm:

1. Sử dụng kiến trúc thanh ghi và thiết kế 64 bit, gần gũi hơn với CPU hiện đại, nâng cao hiệu suất thực thi.
2. Giới thiệu mô hình Gas đa chiều, hỗ trợ đo lường nhiều khía cạnh như thời gian thực thi, sử dụng bộ nhớ, gọi hợp đồng chéo và tính toán bằng chứng không kiến thức.
3. Tương thích với chuỗi công cụ Solidity, các nhà phát triển có thể sử dụng trực tiếp các công cụ như Remix, Hardhat, MetaMask mà không cần phải học công nghệ mới hoặc viết lại logic hợp đồng.
4. Có tiềm năng hỗ trợ đa ngôn ngữ, trong tương lai có khả năng kết nối với chuỗi công cụ LLVM, hỗ trợ gốc các ngôn ngữ lập trình như Rust, C.
5. Tối ưu hóa trải nghiệm người dùng, tự động xử lý logic phức tạp như gửi tiền tồn tại, đơn giản hóa quy trình tương tác.

PolkaVM đã được ra mắt trên mạng thử nghiệm Westend (AssetHub), các nhà phát triển có thể kết nối trực tiếp để thử nghiệm.

Những đặc điểm này rõ ràng cho thấy PolkaVM không chỉ là một lớp tương thích, mà là một sự viết lại hoàn toàn của môi trường thực thi cơ sở. Nó sử dụng các công cụ phát triển quen thuộc, xây dựng môi trường thực thi thế hệ tiếp theo, đặt nền tảng cho các ứng dụng kinh doanh phức tạp và kiến thức bằng không.

Ứng dụng thực tế của PolkaVM

Trong khi nhiều "máy ảo mới" vẫn chỉ dừng lại ở giai đoạn lý thuyết và thử nghiệm, PolkaVM đã hoàn thành một số triển khai thực tế quan trọng, chứng minh tính khả dụng của nó như một môi trường thực thi.

1. Uniswap V2 đã được triển khai thành công trên mạng thử nghiệm PolkaVM: Nhóm PaperMoon đã thành công triển khai hoàn chỉnh Uniswap V2 lên PolkaVM, cho thấy khả năng của PolkaVM trong việc xử lý các hệ thống AMM phức tạp.

2. Hợp đồng đa chữ ký Safe chạy không tin cậy trên PolkaVM: Đội ngũ Mimir từ hackathon Polkadot châu Á đã triển khai hệ thống đa chữ ký cấp tổ chức Safe trên mạng thử nghiệm, đây là công cụ lưu ký thực tế đầu tiên hoạt động trên PolkaVM, chứng minh khả năng xử lý an toàn quỹ trên chuỗi quan trọng.

3. Công cụ chuỗi đã hoàn thành sơ bộ: Mặc dù PolkaVM áp dụng kiến trúc RISC-V hoàn toàn mới và mô hình thực thi dựa trên thanh ghi, nó vẫn giữ được tính tương thích với thói quen phát triển hiện tại. Hiện tại, các nhà phát triển có thể tương tác đầy đủ với mạng thử nghiệm PolkaVM bằng các công cụ như Remix, Hardhat và MetaMask mà không cần cài đặt plugin chuyên dụng hoặc chỉnh sửa chuỗi công cụ.

Những tiến triển này cho thấy PolkaVM đang dần tiến gần đến trải nghiệm phát triển "cắm và chạy".

Tiềm năng và Thách thức của PolkaVM

Mặc dù PolkaVM đã hoàn thành bước nhảy vọt quan trọng từ 0 đến 1, nhưng để trở thành nền tảng ưu tiên của các nhà phát triển, vẫn phải đối mặt với một số thách thức:

1. Hệ sinh thái vẫn ở giai đoạn đầu. Mặc dù đã có sự triển khai thành công của Uniswap V2 và Safe multi-signature, nhưng các hình thức hợp đồng chính khác như stablecoin, giao thức NFT, thị trường cho vay và GameFi vẫn chưa được triển khai toàn diện trên PolkaVM.

2. Chuỗi công cụ cần được hoàn thiện: Mặc dù các công cụ phát triển cơ bản đã có sẵn, nhưng PolkaVM vẫn thiếu SDK TypeScript, công cụ CLI và mẫu triển khai được đóng gói chính thức. Các công cụ lập chỉ mục phổ biến như The Graph cũng chưa được điều chỉnh cho PolkaVM.

3. Cơ chế khuyến khích vẫn chưa rõ ràng: PolkaVM vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, dự kiến mạng chính sẽ ra mắt vào quý 3, kế hoạch khuyến khích chi tiết từ chính thức vẫn chưa được công bố.

Tuy nhiên, những thách thức này cũng tạo ra cơ hội cho các nhóm nhỏ. Trong giai đoạn đầu khi hệ sinh thái còn thưa thớt, các dự án đổi mới dễ dàng nhận được sự chú ý và hỗ trợ hơn. Đối với các nhóm sẵn sàng định hình trước, đây có thể là thời điểm chiến lược trước khi làn sóng bùng nổ hệ sinh thái tiếp theo.

Triển vọng tương lai của PolkaVM

PolkaVM không chỉ là một dự án độc lập, mà nó còn đại diện cho sự bắt đầu của việc tái cấu trúc lớp thực thi của Polkadot. Khi chức năng chuỗi tiếp theo được hoàn thành và chuyển sang Asset Hub, Polkadot đang chuyển từ "kỳ quan công nghệ" sang "nền tảng thực dụng".

PolkaVM đang xây dựng một môi trường thực thi mới dựa trên RISC-V, có tiềm năng hỗ trợ các logic kinh doanh trên chuỗi phức tạp hơn, trong tương lai có thể liên quan đến các tác nhân AI, suy diễn trên chuỗi và các tình huống hiệu suất cao khác, bù đắp cho những thiếu sót của WASM trong một số lĩnh vực.

Polkadot cung cấp cho các nhà phát triển một con đường phát triển độc đáo: bắt đầu từ việc thử nghiệm hợp đồng thông minh, dần dần chuyển sang chuỗi ứng dụng độc lập riêng biệt. Mô hình "mở rộng theo từng bước" này khá hiếm thấy trong các chuỗi công cộng khác.

Cốt lõi của PolkaVM nằm ở sự đổi mới của công nghệ nền tảng. Nó giữ lại cách lập trình quen thuộc với các nhà phát triển, đồng thời hoàn toàn cập nhật mô hình thực thi và kiến trúc hệ thống. Sự đổi mới thực sự không nằm ở những câu chuyện lớn lao, mà ở những tiến bộ công nghệ nền tảng có thể thực thi, tích hợp liền mạch và phát triển bền vững.