Mối quan hệ giữa DeSci và MeMe coin: Một mô hình mới cho đổi mới khoa học?

Gần đây, câu chuyện về DeSci( khoa học phi tập trung) đã thu hút sự chú ý rộng rãi trên thị trường tiền điện tử. Từ việc phát hành token liên quan đến khoa học đời sống mô phỏng Pump.fun, đến cuộc chiến chú ý do meme coin liên quan đến Scihub gây ra, và sự hồi sinh của các dự án DeSci lâu đời như Bio Protocol, Vita DAO, ResearchHub, chủ đề DeSci tiếp tục phát triển. Một số nhà phân tích thậm chí so sánh DeSci năm 2024 với DeFi năm 2019, báo hiệu một cuộc đổi mới mang tính phá vỡ tiềm năng.

"Công trình nghiên cứu mở", "Tái cấu trúc mô hình nghiên cứu" và những tầm nhìn đầy hấp dẫn khác đã khiến nhiều người hoạt động trong lĩnh vực nghiên cứu và tiền mã hóa cảm thấy phấn chấn. Đối với một số người lâu nay chịu ảnh hưởng của tư tưởng cánh tả, những đồng meme có tác động tích cực bên ngoài càng khiến họ hứng khởi.

Tuy nhiên, meme coin có thực sự cần những tác động tích cực bên ngoài như DeSci không? Có ý kiến cho rằng, bản chất của meme coin chính là xổ số kỹ thuật số của thập kỷ 20 thế kỷ 21, cung cấp cho thế hệ trẻ đang khao khát làm giàu một cơ hội tham gia vào việc phân phối lại tài sản. Việc gán cho xổ số một ý nghĩa cao cả có thể cuối cùng chỉ khiến nhiều người không hiểu rõ phải trả giá, mà không tạo ra giá trị tích cực thực sự.

Tuy nhiên, giao dịch meme coin như một loại thị trường token hóa sự chú ý điển hình, tuân theo quy luật truyền thông. Một câu chuyện xuất sắc ( cho dù là tác động tích cực hay văn hóa cult ) đều có thể trở thành phương tiện truyền thông xã hội hiệu quả. Từ góc độ này, DeSci cung cấp một cơ sở đồng mưu thị trường danh dự tốt cho meme coin.

Vậy, DeSci có cần hiệu ứng làm giàu và sự chú ý của thị trường mà meme coin mang lại không? Câu trả lời là có. Là một lĩnh vực ngách, mặc dù đã nhận được sự hỗ trợ từ một số nền tảng giao dịch nổi tiếng và các ông lớn trong ngành, nhưng các dự án DeSci lâu dài vẫn bị thị trường coi là nhu cầu xã hội ngách, chưa thu hút được sự quan tâm của các quỹ chính thống.

DeSci có thể tạo ra một làn sóng đổi mới đột phá giống như DeFi không? Hay vẫn còn một chút hy vọng. Mượn quan điểm triết học khoa học của Popper, khoa học không chỉ liên quan đến sự thật, mà còn liên quan đến quyền lực, đặc biệt là quyền lực tôn giáo của cộng đồng khoa học, rất coi trọng truyền thống và hệ thống học thuật. Dù là DAO nghiên cứu khoa học, Pump Science, hay những ý kiến đề cập đến "cướp biển kiểu cướp bóc", tất cả đều đang cố gắng thách thức và đổi mới cấu trúc quyền lực hiện có của cộng đồng khoa học thông qua các hình thức tổ chức mới, các mô hình huy động vốn sáng tạo và các cơ chế hợp tác.

Mặc dù chỉ là ngọn lửa nhỏ, nhưng trong những đêm đông lạnh giá, nó cũng có thể mang lại sự ấm áp và hy vọng cho con người.

Tuy nhiên, khách quan mà nói, DeSci thiếu các thuộc tính tài chính mạnh mẽ như DeFi, và cũng thiếu hai công cụ lớn là khả năng kết hợp và vay mượn có đòn bẩy. Do đó, DeSci khó có thể tạo ra những tài sản mới trị giá hàng trăm tỷ như DeFi đã từng làm.