Küresel finans piyasaları ağır bir darbe aldı, Kripto Varlıklar da bunun dışında kalamadı

Son günlerde, küresel finans piyasaları şiddetli dalgalanmalara maruz kaldı. ABD'nin üç büyük borsa endeksi sürekli olarak düşüş gösterirken, Avrupa ve Asya borsa piyasalarında da büyük düşüşler yaşandı. Emtia piyasası da bu duruma kayıtsız kalamadı; ham petrol ve altın fiyatları her ikisi de düştü. Kripto Varlıklar piyasası da önceki dayanıklılığını koruyamadı; Bitcoin iki gün içinde %10'dan fazla değer kaybederken, Ethereum %20'lik bir düşüş yaşadı. Tüm finans piyasası "yeşil" bir manzaraya büründü.

Pazarın şiddetli tepkisine karşı Trump, nispeten sakin bir tavır sergiledi ve mevcut pazar durumunu "hastayken ilaç almak" olarak benzetti. Ancak, bu adım gerçekten kalıcı bir çözüm mü yoksa geçici bir önlem mi? Pazar ne zaman sakinleşecek? Bu sorular, küresel pazarın üzerinde kara bir bulut gibi süzülüyor.

2 Nisan'da, ABD Başkanı Beyaz Saray'da "eşit tarifeler" hakkında iki yönetmelik imzaladı ve ticaret ortaklarına %10'luk "minimum referans tarife" uygulayacağını duyurdu. Ayrıca bazı ticaret ortaklarına daha yüksek tarifeler uygulanacak ve eşit tarifelerin dönemi resmi olarak başlamış oldu.

Cevap olarak, Çin hızlı bir şekilde karşı tedbirler aldı. Devlet Konseyi Gümrük Tarife Komitesi, Ticaret Bakanlığı ve Gümrük Genel İdaresi, ABD'ye karşı bir dizi karşı tedbir yayınladı ve 10 Nisan saat 12:01'den itibaren, ABD menşeli ithal ürünlere mevcut uygulanabilir gümrük tarifesi oranı üzerinden %34 gümrük vergisi eklenileceğini duyurdu. Küresel ticaret savaşının gölgeleri belirmeye başladı.

7 Nisan'da, eşit tarife gerginlikleri daha da tırmandı ve küresel finansal piyasalarda eşi benzeri görülmemiş bir çöküş yaşandı. ABD borsa vadeli işlemleri geçen haftanın düşüşünü sürdürdü, Nasdaq vadeli işlemleri %5'ten fazla düştü, S&P 500 endeksi vadeli işlemleri %4'ten fazla düştü. Avrupa borsa endeksi vadeli işlemleri de büyük bir düşüş yaşadı, Avrupa STOXX50 endeksi vadeli işlemleri %4'ten fazla düştü, DAX endeksi vadeli işlemleri %5'e yakın düştü. Asya piyasaları da bu durumdan kurtulamadı, Japonya ve Güney Kore borsa piyasaları yeniden çöküş yaşadı, Güney Kore Kapsamlı Endeksi açılışta %4'ten fazla düştü, Nikkei 225 endeksi %2'ye yakın düştü. Hang Seng endeksi 19828 puanda kapandı, gün içinde 3021 puan düştü, düşüş oranı %13.2 olarak kaydedildi ve 28 Ekim 1997'den bu yana tek gün içinde yaşanan en yüksek düşüş rekorunu kırdı.

Kripto Varlıklar piyasası aynı şekilde büyük bir darbe aldı. Bitcoin iki günde %10'dan fazla düştü ve bir ara 75.000 doları geçti. Altcoin piyasası tamamen çöktü, Ethereum 1.500 doların altına düştü, SOL en düşük 100 dolara geriledi. Verilere göre, o gün dünya genelinde 487.700 kişi zor durumda kaldı, zor durumda kalma miktarı 1.632.000.000 doları aştı; bunlardan uzun pozisyon zor durumda kalma 1.250.000.000 dolar, kısa pozisyon zor durumda kalma ise 380.000.000 dolar oldu.

Bu veriler, küresel yatırımcı güveninin dibe vurduğunu ve panik duygusunun keskin bir şekilde yükseldiğini açıkça ortaya koymaktadır. ABD'nin ekonomik durgunluk olasılığı yeniden kamuoyunun odak noktası haline geldi. Kanada Başbakanı Carney, ABD'nin Başkan Trump'ın radikal gümrük tarifleri nedeniyle durgunluğa girdiğini belirtti. Bir varlık yönetim devi CEO'su Larry Fink de bunu onayladı ve birçok iş dünyası liderinin ABD ekonomisinin ciddi bir durgunluğa girdiğini düşündüğüne vurgu yaptı. ABD medyasının yaptığı bir ankete göre, %69 oranında işletme yöneticisi ABD'de ekonomik durgunluk olacağını öngörüyor; bunların yarısından fazlası ise ekonomik durgunluğun bu yıl gerçekleşeceğini belirtti.

Dünya genelinde hoşnutsuzluk giderek artıyor, bazıları hatta Trump'ın ABD'yi kısa pozisyona soktuğunu şaka yollu ifade ediyor. ABD hükümeti yetkilileri, şu anda 50'den fazla ekonominin, ABD ile gümrük politikaları hakkında temas halinde olduğunu açıkladı, Vietnam hatta zayıflığını göstermek için sıfır gümrük vergisi stratejisi önerdi, Avrupa Birliği de sert tutumunu değiştirdi ve tarafların karşılıklı olarak gümrük vergilerini kaldırma önerisini sundu. Ancak Trump, bu durumdan memnun değil, tekrar seslenerek "gümrük vergilerini askıya almayacak" dedi.

Karşılıklı gümrük vergilerinin amacı esasen üç ana noktadan oluşmaktadır: birincisi, Amerika'nın vurguladığı ticaret dengesizliği ve ticaret açığını tersine çevirmek; ikincisi, Amerika'nın mali gelirini artırmak, tahminen 700 milyar dolarlık bir ek mali gelir sağlamak; üçüncüsü, diplomasi ve müzakere aracı olarak kullanmaktır.

Ancak, şu anda görünene göre bu politika yıkıcı bir darbe yaratmış durumda. Küresel ticaret savaşı giderek kızışıyor ve sonraki gelişmeler küresel ilginin odak noktası haline geldi. Müzakere ve görüşmelerin devam etmesi bekleniyor; Çin'in güçlü karşı tedbirlerinin yanı sıra, Avrupa Birliği içinde de farklı sesler yükseliyor ve diğer Asya ülkelerinin genel tutumu da pek sert değil. Genel olarak, gümrük tarifelerinin daha fazla artması pek olası görünmüyor, aksine taraflar uzlaşmaya vardığında düşmesi bekleniyor ve böylece bir denge durumu sağlanmış olacak.

Pazar, eşitlik tarifelerinin Amerikan ekonomisindeki durgunluk üzerindeki etkisine daha fazla ilgi gösteriyor. İlk olarak enflasyon sorunu. New York Federal Rezervi'nin araştırmasına göre, Amerika'nın ithalat kalemleri tüketim hacminin %28'ini oluşturuyor, ithalat tarifesi oranı her %10 arttığında, kısa vadeli enflasyon %0.4 puan artıyor. Araştırma kurumları genel olarak, yeni tarife politikasının Amerikan fiyat seviyesindeki artışın %1-2.5 arasında olacağını hesaplıyor. Ancak tarifelerin "kim zayıfsa o öder" özelliği nedeniyle, tüketici talebi de düşüş eğiliminde, özellikle zorunlu olmayan tüketim malları için, yol haritası açısından, enflasyon önce artacak sonra düşecektir.

İkincisi, ekonomik büyüme üzerindeki etkidir. Birçok kurum, 2025 yılı için ABD GSYİH büyüme hızına dair tahminlerini aşağı yönlü revize etti. Bir düşünce kuruluşu, 2025 yılı itibarıyla uygulanan yeni gümrük politikalarının ABD'nin reel GSYİH'sı üzerindeki olumsuz etkisinin -%0.7 civarında olduğunu hesapladı; başka bir düşünce kuruluşu ise Trump'ın gümrük politikalarının ABD'nin 2025 GSYİH büyüme hızına etkisinin yaklaşık -%0.87 olduğunu tahmin etti; bir yatırım bankası ise 2025 yılı için ABD'de resesyon beklentisini %40'tan %60'a yükseltti.

Küçülme beklentileri küresel bir konsensüs haline geliyor, küçülme ve enflasyon, ABD Merkez Bankası üzerinde büyük bir baskı oluşturuyor. Piyasa, yıl sonuna kadar 125 baz puanlık bir faiz indirimi bekliyor, bu da 5 defa 25 baz puanlık faiz indirimine eşdeğer. Trump, sosyal medya platformunda "petrol fiyatları düşüyor, faiz oranları düşüyor, gıda fiyatları düşüyor, enflasyon yok" diyerek Merkez Bankası üzerindeki baskıyı bir kez daha artırdı ve "hareketlerin yavaş olduğu" Merkez Bankası'nın faiz indiriminde bulunması gerektiğini yineledi.

Bu yol üzerinden ilerlersek, Fed'in Mayıs ayında piyasa paniklerini yatıştırmak amacıyla faiz indirimine yeniden başlayacağı oldukça muhtemeldir ve böylece kurtarma operasyonlarının son çareleri haline gelebilir. Genel analizde, düşmanları öldürüp kendine zarar verme ihtimali bulunsa da, sağlıklı ve güçlü bir özel sektör bilançosunun desteğiyle, karşılıklı tarifelerin kısa vadede şiddetli dalgalanmalara yol açmasına rağmen, müzakerelerin devam etmesi ve faiz indirim döngüsünün başlamasıyla birlikte, ABD'nin uzun vadede resesyona girmesi ihtimali, hayal edilen kadar yüksek değildir.

Birçok ülke piyasayı kurtarmak için harekete geçti. Çin ulusal takımı piyasaya girdi, tek günde 505 milyar yuanlık ETF alımı yaptı, hisse senetlerinden endekslere kadar tamamen piyasayı canlandırdı. Japonya ve Güney Kore sık sık hareket ediyor, bugünkü açılış sonrası Japonya ve Güney Kore borsaları genel olarak yükseklikle açıldı. Bu, dün yaşanan efsanevi çöküşün, gerçek bir durgunluğa girmeden çok daha fazla duygusal panik unsuru taşıdığını gösteriyor.

Bir yanlış haber de bu sonucu doğrulayabilir. Dün akşam, bir medya kuruluşu Trump'ın 90 günlüğüne gümrük vergilerini askıya almayı düşündüğünü bildirdi. Bu haberin ardından yedi dakika içinde tüm borsa endeksleri hızla toparlandı, Bitcoin de 80,000 dolara yükseldi. Beyaz Saray basın sekreteri daha sonra bunun "saçmalık" olduğunu duyurdu, yükseliş geri çekildi, ancak piyasa daha fazla büyük bir düşüş göstermedi ve ilk aşamada belirli bir dip özelliği sergilemeye başladı. Bu nedenle, bugün küresel finans piyasalarında bir toparlanma görülebilir.

Kripto varlıklar piyasası benzer bir seyir izlemeye başladı. Kripto varlıklar piyasası tamamen toparlansa da, Bitcoin 80.000 dolara döndü, altcoin piyasası hâlâ zor durumda olsa da, Ethereum yeniden 1.500 doların üzerine çıktı, SOL da 110 dolara geri yükseldi. Dün yapılan ticaret verilerine göre, çoğu pozisyon sahibi beklemede kalmayı tercih etti, işlem hacmi de pek yüksek değil; riskten kaçınmanın sebebi satış baskısından daha büyük görünüyor. Bu bağlamda, eğer gümrük vergisi sorunları hafiflerse, varlıkların düşüşü durdurup yükselme olasılığı oldukça yüksek. Ancak gerçek bir dönüşüm gerçekleştirip gerçekleştirilemeyeceği, durgunluk ve faiz indirimlerine bağlı kalacak; ABD Merkez Bankası'nın piyasa destekleme eylemleri ise kritik olacaktır.

Piyasa hareketleri konusunda, traderların görüşleri arasında farklılıklar var. Bazıları bu satış dalgasının aşağı yönlü bir potansiyele sahip olduğunu düşünüyor, bunun nedeni ise "Fed'in destek sağlaması" veya "Trump'ın destek sağlaması" olasılığının bulunmamasıdır. Diğerleri ise, Trump'ın karşıt tarife taslağının kesin son versiyonunun 9'unda belirlenmesini beklemek gerektiğini, bu tarihten önce bu tarifelerin genel kapsamı ve ekonomiye etkileri hakkında fazla yorum yapmanın erken olduğunu düşünüyor. Ayrıca, 9 Nisan yaklaştığında ABD ve Çin arasında bir ticaret anlaşması sağlanmazsa, piyasa duyarlılığının tekrar çökebileceğine dair analizler var.

Teknik yatırımcılar daha karamsar görünüyor, bazıları büyük trendin aşağı yönlü olduğunu ifade ederken, bazıları düşüş trendi içinde yavaş bir sıçrama olduğunu düşünüyor, sonrasında daha sert bir düşüşün geleceğini öngörüyor. Bitcoin fiyatının 6.6-7.2 bin dolara kadar düşebileceği tahmin ediliyor. Şu anda, veri platformlarına göre, ana akım borsa fonlama oranları piyasanın tamamen düşüşte olduğunu gösteriyor.

Mevcut duruma göre, 9 Nisan yakın bir zamanda, kısa sürede karmaşık bir anlaşmaya varmak açıkça pek mümkün görünmüyor. ABD Hazine Bakanı da 9 Nisan'dan önce bir ticaret anlaşmasına varmanın pek mümkün olmadığını belirtti. Ancak, ABD içinde de her şey bir arada değil. Trump'ın destekçileri eşit gümrük tarifelerini önermekten vazgeçmeye yönlendirirken, Cumhuriyetçi üyeler de bağışçılar tarafından başkana tavsiyede bulunmaya itiliyor, ancak Trump hala oldukça kararlı bir tutum sergiliyor.

Bu bağlamda, Federal Reserve iç ve dış baskılarla karşı karşıya, Federal Reserve yetkilileri, politika yapıcıların kaygı hissettiğini kabul etti. Bu Perşembe, Federal Reserve Mart ayı para politikası toplantısının tutanaklarını açıklayacak, o zaman piyasanın tekrar büyük dalgalanmalar yaşayıp yaşamayacağı konusunda daha fazla ipucu sağlanabilir, bunu bekleyip göreceğiz.