Kamusal Hisse Senedi Pazarından Tokenizasyona: ABD Sermaye Piyasasının Evrimi

Amerika'nın halka açık hisse senedi piyasasının tarihi 1920'lere kadar uzanıyor. O dönemde, herkes halka hisse satarak projeleri finanse edebilirdi ve bu uygulama genellikle yanıltıcı vaatlerle birlikte geliyordu. 1920'lerin sonlarında borsa spekülasyonları zirveye ulaştı ve ardından çöküş, Büyük Buhran'ı tetikledi. Piyasa güvenini yeniden inşa etmek için Kongre, 1933 tarihli Menkul Kıymetler Yasası ve 1934 tarihli Menkul Kıymetler Borsası Yasası gibi bir dizi düzenleme çıkardı. Bu yasalar, halka açık hisse senedi ihraç eden şirketlerin ayrıntılı iş bilgilerini açıklamalarını, denetlenmiş mali tablolar yayınlamalarını ve önemli olayları zamanında kamuya duyurmalarını zorunlu kılıyordu.

Ancak, bu düzenlemeler yalnızca halka açık şirketler için geçerlidir, özel şirketler ise bu kısıtlamalardan muaf tutulmaktadır. Zamanla, özel piyasanın önemi giderek artmaktadır. 1920'lerde bireysel yatırımcılara hisse senedi ihraç ederek finansman sağlamak yerine, günümüzde birçok şirket büyük yatırım kuruluşlarından doğrudan finansman almayı tercih etmektedir.

Özel pazar, yeni "halka arz pazarı" haline geldi. Geçmişte, halka arzın ana avantajı büyük miktarda fon toplama yeteneğiydi, ancak şimdi özel pazar, trilyonlarca dolarlık bir fon havuzuna sahip ve halka arz artık gerekli bir seçenek değil. Birçok ünlü teknoloji şirketi, halka arz yapmadan yüz milyar dolarlık değerlendirme ile milyarlarca dolar finansman sağlayabiliyor.

Bu şirketler için özel kalmak daha pratiktir. İhtiyaç duydukları finansmanı elde ederken, halka açılmanın getirdiği karmaşık prosedürlerden, örneğin finansal raporları açıklamak ve iş gelişmelerini güncellemekten kaçınmış olurlar. Ancak, bu eğilim sıradan yatırımcılar için iyi bir durum değildir. Bireysel yatırımcılar bu popüler özel şirketlere doğrudan yatırım yapmada zorluk çekiyor, yalnızca gri kanallar aracılığıyla yüksek fiyatlarla parçalı hisse senedi satın alabiliyorlar.

Son yıllarda, giderek popülerleşen bir görüş var: Modern ekonomik büyüme esas olarak özel sektör tarafından yönlendirilmektedir ve en potansiyelli şirketlerin çoğu özel kalmaktadır, sıradan yatırımcılar ise buna katılamamaktadır. Bu durumun acilen değişmesi gerekmektedir. Ancak bu hedefe ulaşmak kolay değildir. Birçok büyük özel şirketin borsa açılmak istememesinin nedeni, açık piyasanın çeşitli kısıtlamaları ve maliyetleridir.

Yine de, sektör çeşitli olası çözümleri keşfetmeye devam ediyor. Bunlardan biri, halka arz süreçlerini basitleştirmek ve bilgi açıklama gereksinimlerini azaltmak; diğeri ise özel şirketlerin denetimini artırarak daha fazla bilgi açıklamalarını zorunlu hale getirmektir. Mevcut halka açık şirket kurallarının tamamen kaldırılması gibi daha radikal öneriler de bulunmaktadır; bu öneri, herhangi bir şirketin zorunlu açıklama yapmadan halka hisse senedi satmasına izin vermektedir.

Kripto para sektörü bu soruna yeni bir bakış açısı sunuyor: "Token" (hisse senedine benzer ekonomik hak belgesi) çıkararak fon toplamak ve aynı zamanda menkul kıymet yasalarının kısıtlamalarından kaçınmak. Bu uygulama hukuki açıdan hala tartışmalı olsa da, son yıllarda bir canlanma göstermektedir.

Tokenizasyon hisse senetleri potansiyel bir çözüm olarak görülmektedir. Bu yalnızca kendi kendine saklama, yüksek kaldıraçlı krediler, 24 saatlik ticaret gibi yeni işlevlerin gerçekleştirilmesini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda özel şirket hisse senetlerinin ABD açıklama kurallarını aşarak halka satılmasına olanak tanır.

Bazı finansal teknoloji şirketleri bu modeli denemeye başladı. Tokenizasyon hizmetleri sunarak, hatta özel şirketlerin hisse tokenlerini tanıtım aracı olarak sunmaktadırlar. Destekleyenler, bu uygulamanın yatırım fırsatları eşitsizliği sorununu çözmeye yardımcı olduğunu, sıradan yatırımcıların da kaliteli özel şirketlere yatırım yapmalarına olanak tanıdığını düşünüyor.

Ancak, bu uygulama esasen mevcut menkul kıymet düzenleme sistemine bir meydan okumadır. Kamuya özel şirketlerin hisse senetlerini, bilgi açıklama kurallarına uymadan satma girişimindedir. Şu anda bu uygulama ABD'de henüz tamamen kabul edilmemiş olsa da, birçok finans dünyası büyük ismi bunu aktif bir şekilde desteklemektedir ve düzenleyici ortam oldukça açık görünmektedir.

Bu eğilim, sermaye piyasasının gelecek gelişim yönü üzerine düşünceleri tetikledi. Bazı insanlar, mevcut hisse senedi piyasası bilgi ifşası ve ticaret kurallarının tokenizasyon yoluyla ortadan kaldırılması gerektiğini düşünüyor, böylece hisse senedi piyasası kripto para piyasasına daha çok benzemiş olacak. Bu görüş, geleneksel olarak düzenlemelerin güçlendirilmesi ve şeffaflığın artırılması fikriyle keskin bir tezat oluşturuyor.

Her halükarda, sermaye piyasasının geleceği üzerine yapılan bu tartışma devam ediyor ve sonuçları yatırımcılar, şirketler ve genel finansal ekosistem üzerinde derin bir etki yaratacak.